Chính trị Canada

Chính phủ là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý liên bang của Canada. Chế độ quân chủ lập hiến, Hoàng gia là cơ quan duy nhất trong chính phủ, đảm nhận các vai trò riêng biệt: hành pháp, lập pháp và tư pháp. Trong đó, hành pháp với tư cách là Vương quyền trong Hội đồng, lập pháp với tư cách là Quốc vụ viện, các tòa án Hội đồng Cơ mật hay còn gọi là Nội các và Quốc hội Canada. Tư pháp tương ứng – thực hiện quyền hạn của Hoàng gia.

Thông qua Đạo luật Hiến pháp năm 1867, theo chế độ quân chủ lập hiến, Nữ Hoàng đóng vai trò cốt lõi, là nền tảng của các nhánh hành pháp, lập pháp và tư pháp của chính phủ Canada.

Đại diện toàn quyền cho Nữ hoàng Elizabeth II tại Canada hiện là nguyên thủ quốc gia Mary Simon. Thủ tướng hiện tại là Justin Trudeau, là người đứng đầu chính phủ sau khi đảm bảo sự tín nhiệm của Hạ viện. Các yếu tố khác của quản trị được nêu trong phần còn lại của Hiến pháp Canada, bao gồm các quy chế thành văn ngoài các phán quyết của tòa án và các quy ước bất thành văn được phát triển qua nhiều thế kỷ.

Chế độ quân chủ lập hiến

Canada là quốc gia theo chế độ quân chủ lập hiến, trong đó vai trò của nhà cầm quyền trị vì là cả về mặt pháp lý và thực tiễn, nhưng không phải là chính trị Canada. Điều này nghĩa là Nữ hoàng hoặc Vua của Canada là người đứng đầu nhà nước, trong khi Thủ tướng là người đứng đầu chính phủ.

Đại diện cho Nữ hoàng là nhà toàn quyền được bổ nhiệm bởi Nữ hoàng theo lời khuyên của Thủ tướng, với nhiệm kỳ thông thường là 5 năm. Nữ hoàng Elizabeth II hiện tại là Nữ hoàng của Canada và cũng là quốc vương của 14 quốc gia khác trong Khối thịnh vượng chung. Nữ hoàng đã kết nối Canada với 53 quốc gia khác hợp tác để thúc đẩy phát triển các lợi ích xã hội, kinh tế và văn hóa.

Quyền hành pháp

Quyền hành pháp được trao cho Hoàng gia và thực hiện theo lời khuyên của Hội đồng Cơ mật do thủ tướng chủ trì và bao gồm các bộ trưởng của Hoàng gia. Hoạt động hàng ngày và các hoạt động của Chính phủ Canada được thực hiện bởi các bộ và cơ quan liên bang, nhân viên của Cơ quan Công vụ Canada và Lực lượng Vũ trang Canada.

Thủ tướng Canada

Một trong những nhiệm vụ chính của Vương quyền là đảm bảo một chính phủ dân chủ luôn tồn tại, bao gồm việc bổ nhiệm một thủ tướng, người đứng đầu Nội các và chỉ đạo các hoạt động của chính phủ. Người được chọn làm Thủ tướng là người có nhiều khả năng có được sự tín nhiệm của Hạ viện trong các cuộc bầu cử liên bang, thường là lãnh đạo của đảng chính trị Canada nắm giữ nhiều ghế trong Hạ viện hơn các đảng còn lại. Sau khi tuyên thệ nhậm chức, thủ tướng sẽ giữ chức vụ cho đến khi họ bị thống đốc từ chức hoặc bãi nhiệm, sau khi có động thái bất tín nhiệm hoặc thất bại trong một cuộc tổng tuyển cử.

Hội đồng cơ mật

Hành pháp được định nghĩa trong Đạo luật Hiến pháp năm 1867 là Vương quyền hoạt động theo lời khuyên của Hội đồng Cơ mật Canada, được gọi là Hội đồng Nữ hoàng. Tuy nhiên, Hội đồng Cơ mật – bao gồm hầu hết các cựu bộ trưởng, chánh án và các chính khách cao tuổi khác – hiếm khi họp đầy đủ. Trong việc xây dựng chế độ quân chủ lập hiến và chính phủ, các lời khuyên được đưa ra thường có tính ràng buộc, có nghĩa là nữ hoàng hoặc nhà vua trị vì nhưng không cai trị, với việc Nội các cai trị dựa trên sự tin cậy của Hoàng gia. Tuy nhiên, đặc quyền của Hoàng gia thuộc về nữ hoàng hoặc nhà vua chứ không thuộc về bất kỳ bộ trưởng nào.

Quyền lập pháp

Nghị viện Canada là cơ quan lập pháp liên bang, bao gồm Hạ viện được bầu và Thượng viện được đề cử bởi các thủ tướng và Nữ hoàng Nghị viện, người cho phép hoàng gia đồng ý với các dự luật được cả hai viện thông qua

Vai trò của Hoàng Gia

Hoàng gia không tham gia vào quá trình lập pháp, việc ký phê duyệt dự luật thông qua bởi cả hai viện của Quốc hội được coi là sự đồng ý của hoàng gia, điều này cần thiết để các dự luật được ban hành thành luật. Các thành viên của hai viện trong Nghị viện cũng phải bày tỏ lòng trung thành của họ với Hoàng gia bằng cách đọc Lời thề Trung thành.

Tất cả các nghị sĩ mới phải tuyên thệ trước khi họ có thể ngồi vào ghế của mình. Hơn nữa, phe Đối lập chính thức được gọi là Đối lập trung thành của Nữ hoàng, để biểu thị rằng, mặc dù họ có thể phản đối các chính sách của Nội các đương nhiệm nhưng họ vẫn cống hiến cho Vương quyền phi chính trị Canada.

Hạ nghị viện

Theo truyền thống dân chủ, Hạ viện được bầu là nhánh thống trị của Nghị viện. Thượng viện và Hoàng gia hiếm khi chống lại ý muốn của họ. 338 thành viên của Hạ viện, được gọi là thành viên của Nghị viện (nghị sĩ) được bầu trực tiếp bởi công dân Canada, với mỗi thành viên đại diện một khu vực bầu cử duy nhất trong một khoảng thời gian được Đạo luật Bầu cử Canada quy định là không quá bốn năm mặc dù Hiến chương về Quyền và Tự do quy định thời hạn tối đa là năm năm.

Thượng nghị viện

Thượng viện của Quốc hội Canada là một nhóm gồm 105 cá nhân được Hoàng gia bổ nhiệm theo lời khuyên của thủ tướng. Tất cả những người được bổ nhiệm phải ít nhất 30 tuổi, trở thành thần dân của quốc vương và sở hữu tài sản với giá trị ròng ít nhất là 4.000 đô la. Các thượng nghị sĩ phục vụ cho đến tuổi nghỉ hưu theo quy định là 75 tuổi

Quyền tư pháp

Hoàng gia chịu trách nhiệm thực hiện công lý tuy nhiên Hoàng gia không đích thân xử lý các vụ án xét xử mà thay vào đó, các chức năng tư pháp của cơ quan đặc quyền hoàng gia được các quan chức của hệ thống tư pháp thực hiện với sự tin cậy và nhân danh Nữ hoàng

Tòa án tối cao Canada có 9 thẩm phán do tổng thống bổ nhiệm theo đề nghị của thủ tướng và do chánh án Canada lãnh đạo. Tòa án tối cao Canada xét xử kháng cáo đối với các quyết định của các tòa án phúc thẩm khác nhau (tỉnh, lãnh thổ và liên bang).

Tòa án Liên bang xét xử các vụ việc phát sinh theo một số lĩnh vực nhất định của luật liên bang và làm việc cùng với Tòa án Thuế của Canada.

Văn hoá chính trị

Văn hoá chính trị Canada nhấn mạnh vào chủ nghĩa tự do và công bằng xã hội, góp phần tạo nên một yếu tố khác biệt của nền văn hóa chính trị Canada. Quyền cá nhân, bình đẳng và một xã hội công bằng đã vươn lên hàng đầu về tầm quan trọng chính trị và pháp lý đối với hầu hết người dân Canada, được thể hiện thông qua sự ủng hộ Hiến chương về Quyền và Tự do của Canada.

Có một tinh thần trách nhiệm tập thể trong văn hóa chính trị Canada được thể hiện trong sự ủng hộ đối với các chính sách chăm sóc sức khỏe toàn dân, chủ nghĩa đa văn hóa, viện trợ nước ngoài và các chương trình xã hội khác. Hòa bình, trật tự và chính phủ cùng với một số dự luật về quyền ngụ ý là những nguyên tắc sáng lập của chính phủ Canada.