Ontario

Ontario là 1 trong 13 tỉnh bang và vùng lãnh thổ của Canada. Ontario giáp tỉnh bang Manitoba ở phía Tây, Quebec ở phía Đông, phía Bắc giáp với vịnh Hudson, phía Nam giáp với Hoa Kỳ. 

Ontario là tỉnh bang đông dân nhất, chiếm 1/3 dân số Canada với 14.862.000 người. Ontario có tổng diện tích 9,984,670 km².

Tên gọi

Tỉnh bang được đặt tên theo hồ Ontario, một thuật ngữ được cho là có nguồn gốc từ tiếng Iroquois: Skanadario, có nghĩa là “Dòng nước đẹp”, hoặc cũng có thể là Ontari: io nghĩa là “Chiếc hồ vĩ đại”.

Lịch sử

Bài viết chi tiết: Lịch sử Ontario

Trước thời kỳ khai phá của người châu Âu, Ontario là nơi sinh sống của người Algonquian (Ojibwe, Cree và Algonquin) ở phía bắc và phía tây, người Iroquois và Wyandot (Huron) sống nhiều ở phía nam và phía đông. Trong thế kỷ 17, người Algonquian và Huron đã chiến đấu với cuộc chiến Beaver chống lại Iroquois.

Samuel de Champlain đến hồ Huron năm 1615, và các nhà truyền giáo Pháp bắt đầu xây dựng dọc theo Great Lakes. Sự phát triển của người Pháp tại thuộc địa này bị cản trở bởi cuộc chiến với Iroquois, đã liên minh với người Anh. Từ năm 1634 đến năm 1640, người Huron bị tàn phá bởi dịch bệnh truyền nhiễm ở châu Âu như sởi và đậu mùa. Năm 1700, Iroquois đã rời khỏi Ontario và Mississaugas.

Sau khi trở thành tỉnh bang của Liên bang tự trị, Ontario đã tiến hành khẳng định quyền lực kinh tế và lập pháp của mình. Vào năm 1872, luật sư Oliver Mowat trở thành thống đốc tỉnh bang Ontario và giữ chức vụ này cho đến năm 1896. Ông đã chiến đấu vì quyền lợi của tỉnh bang, làm suy yếu quyền lực của chính phủ liên bang trong các vấn đề của tỉnh, thường là thông qua những lời kêu gọi tranh luận tốt với Ủy ban tư pháp của Hội đồng tư hữu. Những cuộc tranh luận của ông với chính phủ liên bang đã phân cấp rất nhiều, cho phép các tỉnh có quyền lực hơn dự tính ban đầu.

Phong trào dân tộc chủ nghĩa ở Quebec, đặc biệt sau cuộc bầu cử Parti Québécois năm 1976, đã góp phần thúc đẩy nhiều doanh nghiệp và người nói tiếng Anh ra khỏi Quebec đến Ontario. Và kết quả là Toronto vượt qua Montreal trở thành thành phố lớn nhất và là trung tâm kinh tế của Canada. Điều kiện kinh tế suy thoái ở các vùng duyên hải cũng dẫn đến tình trạng di cư quá mức vào Ontario trong những năm cuối thế kỷ 20.

Địa lý

Bài viết chi tiết: Địa lý Ontario

Tỉnh bao gồm ba vùng địa lý chính:

• Khu bảo vệ người Canada (Canadian Shield) ở khu vực tây bắc và trung tâm, bao gồm hơn một nửa diện tích đất Ontario. Mặc dù khu vực này chủ yếu không hỗ trợ nông nghiệp, nhưng nơi đây rất giàu khoáng chất và một phần nằm trong khu rừng miền trung và miền tây, bao trùm các hồ và sông. Vùng bắc Ontario được chia thành hai tiểu vùng: tây bắc Ontario và đông bắc Ontario .
• Những vùng đất thấp của vịnh Hudson ở vùng cực bắc và đông bắc, chủ yếu là đầm lầy và rừng rậm thưa thớt.
• Miền nam Ontario được chia thành bốn khu vực: trung tâm Ontario (mặc dù không phải là trung tâm địa lý của tỉnh), đông Ontario, Golden Horseshoe và tây nam Ontario.

Mặc dù không có địa hình đồi núi nào trong tỉnh nhưng Ontario có nhiều vùng đất cao, đặc biệt là trong vùng Canadian Shield. Điểm cao nhất là Ishpatina Ridge ở đông bắc Ontario có cao độ 693 m so với mực nước biển.

Vùng rừng Carolinian bao phủ hầu hết vùng tây nam của tỉnh. Một đặc điểm địa lý nổi tiếng là cụm thác Niagara. Kênh nước Saint Lawrence nối ngũ đại hồ với Đại Tây Dương.

Khí hậu của Ontario thay đổi tùy theo mùa và địa điểm và chịu ảnh hưởng bởi ba luồng không khí: lạnh, khô từ luồng không khí Bắc cực ở phía bắc, không khí cực đoan ở vùng cực bắc Thái Bình Dương đi qua từ vùng Prairies phía tây Canada và đồng bằng Bắc Mỹ,  không khí ấm áp, ẩm ướt từ vịnh Mexico và Đại Tây Dương.

Nhân khẩu học

Bài viết chi tiết: Nhân khẩu học Ontario

Dân số của Ontario vào tháng 3/2020 vào khoảng 14.733.900 người. Tốc độ tăng dân số khoảng 2,9%/năm với mật độ dân vào khoảng 15.5 người/km².

Đại đa số dân cư tại Ontario là người gốc Anh hoặc con cháu người châu Âu khác như Scotland, Ireland hay Ý. Tại Ontario chỉ có khoảng 5% người gốc Pháp nhưng tỉ lệ nói tiếng Pháp tại Ontario rơi vào khoảng 11%.

Về tôn giáo, giáo phái lớn nhất tại Ontario là Công giáo La Mã chiếm hơn 30% dân số, người theo đạo Tin Lành chiếm khoảng 20% và 23% người thừa nhận mình không theo bất cứ tôn giáo nào.

Kinh tế

Bài viết chi tiết: Kinh tế Ontario

Ontario là tỉnh sản xuất hàng đầu của Canada, chiếm 52% trong tổng số lô hàng sản xuất quốc gia vào năm 2004.  Đối tác thương mại lớn nhất của Ontario là bang Michigan của Mỹ. Ontario là trung tâm tài chính hàng đầu của Canada, được đánh giá cao về khả năng thanh khoản và sản xuất.

Số lượng sông ngòi lớn ở Ontario giúp cho khả năng sản xuất thủy điện chiếm tỉ lệ cao trong ngành năng lượng. Trong năm 2009, Ontario Power Generation tạo ra 70% điện của tỉnh, trong đó 51% là hạt nhân , 39% là thủy điện và 10% là nhiên liệu hóa thạch. Dự kiến đến năm 2025, điện hạt nhân sẽ cung cấp 42% điện cho toàn tỉnh bang và điện sản xuất từ nguồn nhiên liệu hóa thạch dự kiến ​​sẽ giảm nhẹ trong nhiều năm tới.

Sự phong phú của tài nguyên thiên nhiên, khả năng kết nối giao thông tuyệt vời đã tạo điều kiện cho Ontario tiếp cận với khu vực trung tâm Hoa Kỳ, nội khu vùng Great Lakes và cả vùng Đại Tây Dương thông qua đường bộ và đường thủy. Các sản phẩm quan trọng mà tỉnh bang sản xuất bao gồm xe hơi, sắt, thép, thực phẩm, thiết bị điện, máy móc, hóa chất và giấy.

Toronto, thủ phủ tỉnh bang Ontario, là trung tâm dịch vụ tài chính – ngân hàng của Canada. Các thành phố lân cận với Toronto như Hamilton, Mississauga, London… là nơi phân phối sản phẩm, các trung tâm công nghệ thông tin và các ngành sản xuất khác nhau.

Vào năm 2014, đoạn đường cao tốc 401 giữa Toronto và Waterloo đã trở thành hành lang đổi mới lớn thứ hai thế giới sau thung lũng Silicon của California, tuyển dụng gần 280.000 nhân viên công nghệ từ khắp nơi trên thế giới và tạo ra doanh thu 60% cho ngành công nghệ cao của Canada.

Một khi ngành công nghiệp chiếm ưu thế, nông nghiệp chiếm một tỷ lệ nhỏ trong dân số. Tuy nhiên, phần lớn diện tích đất ở nam Ontario được giao cho nông nghiệp.

Du lịch đóng góp rất lớn vào nền kinh tế của Ontario, đạt đỉnh điểm trong những tháng hè vì sự phong phú trong các lĩnh vực giải trí. Vào các thời điểm khác trong năm, săn bắn, trượt tuyết và xe trượt tuyết rất phổ biến. Du lịch cũng đóng vai trò quan trọng tại các thành phố biên giới với các sòng bạc lớn, trong số đó là Windsor, Cornwall, Sarnia và Niagara Falls, nơi thu hút hàng triệu du khách quốc tế và Mỹ.

Chính trị

Bài viết chi tiết: Chính trị Ontario

Đạo Luật Bắc Mỹ thuộc Anh năm 1867 quy định có một cơ quan lập pháp cho Ontario gồm Quận công và Chính phủ, là Hội đồng lập pháp tỉnh bang Ontario. Hội đồng có 107 ghế đại diện cho các cuộc chạy đua bầu cử trong toàn tỉnh bang. Tòa nhà lập pháp tại Queen’s Park là nơi làm việc của chính phủ.

Theo hệ thống Westminster, lãnh đạo đảng nắm giữ nhiều ghế trong hội đồng được gọi là Thống đốc bang và là Chủ tịch Hội đồng. Thống đốc bang sẽ chọn các người đứng đầu các sở ngành.

Ontario đã phát triển luật lệ từ khi còn là Thượng Canada, các chức danh cũ của các Luật sư trưởng, tổng chưởng lý và tổng luật sư, vẫn còn được sử dụng. Cả hai đều chịu trách nhiệm về lập pháp. Tổng chưởng lý soạn thảo luật pháp và chịu trách nhiệm về việc truy tố hình sự và quản lý công lý, trong khi tổng luật sư chịu trách nhiệm thực thi pháp luật và các dịch vụ cảnh sát của tỉnh.

Giáo dục

Bài viết chi tiết: Giáo dục Ontario

Giáo dục đại học ở Ontario bao gồm đào tạo đại học và đào tạo nghề theo quy định của Bộ Giáo dục, giáo dục đại học được thực hiện bởi các trường đại học, đào tạo nghề, ứng dụng và công nghệ thực hiện bởi các trường cao đẳng tư nhân.

Hệ thống giáo dục công lập  bao gồm 22 trường đại học công lập, 24 trường cao đẳng công lập và ba viện công nghệ – học tập nâng cao, 17 trường đại học tôn giáo được tài trợ bởi các cá nhân và doanh nghiệp, và hơn 500 trường cao đẳng nghề tư nhân. Hiến pháp Canada cho phép mỗi tỉnh bang có quyền hành, trách nhiệm giáo dục đại học và không có bộ giáo dục đại học liên bang tương ứng. 

Trong quy định hiến pháp liên bang của Canada phân chia trách nhiệm và quyền hạn giữa chính quyền tỉnh bang Ontario và chính quyền liên bang Canada tạo điều kiện  giáo dục đại học cho sinh viên. Mỗi hệ thống giáo dục đại học nhằm mục đích cải thiện sự tham gia, tiếp cận và tính lưu động cho sinh viên.

Hạ tầng

Đường cao tốc 400 tạo thành mạng lưới xe buýt chính ở phía nam của tỉnh bang, nối liền với nhiều cửa khẩu biên giới với Hoa Kỳ, nhất là đường hầm Detroit-Windsor, cầu Ambassador và cầu Nước Xanh (qua quốc lộ 402). Một số đường cao tốc chính dọc theo tuyến đường phía nam là quốc lộ 401, quốc lộ 417 và quốc lộ 400, trong khi các đường cao tốc và đường nội bộ khác kết nối với phần còn lại của tỉnh bang.

Các kênh giao thông thủy Saint Lawrence mở rộng trên hầu hết các phần phía nam của tỉnh bang và kết nối với Đại Tây Dương, là tuyến vận chuyển đường thủy chính. Trong quá khứ, hồ Great Lakes và sông St. Lawrence cũng là một tuyến vận tải hành khách lớn, nhưng trong nửa thế kỷ vừa qua hành khách đã bị giảm xuống.

Các sân bay quan trọng trong tỉnh bao gồm sân bay quốc tế Toronto Pearson, là sân bay đông nhất ở Canada, đón hơn 41 triệu hành khách vào năm 2015. Sân bay Quốc tế Ottawa Macdonald Cartier là sân bay lớn thứ hai của Ontario. Toronto Pearson và Ottawa Macdonald – Cartier tạo thành hai trong số ba điểm trong các tuyến không lưu của Canada, điểm thứ ba là Ssân bay quốc tế Montréal-Pierre Elliott Trudeau.

Các thành phố và khu định cư bị cô lập ở các khu vực phía bắc của tỉnh phụ thuộc hoàn toàn vào dịch vụ vận chuyển hàng không, thậm chí cả dịch vụ cứu thương (MEDIVAC) vì phần lớn khu vực phía bắc của tỉnh không thể đi bằng đường bộ hoặc đường sắt.

Văn hóa

Bài viết chi tiết: Văn hóa Ontario

Nền văn hóa của Ontario khá đa dạng do có nhiều nguồn gốc người nhập cư. Văn hóa Ontario phổ biến bao gồm văn hóa thổ dân, văn hóa dân tộc Anh quốc. Họ đã mang văn hóa bản sắc dân tộc đến Ontario và trở nên phổ biến tại nơi này.

Ontario phát triển nhiều môn thể thao như bóng rổ, bóng đá, bóng chày, khúc côn cầu.

Toronto Raptors, đội bóng rổ chuyên nghiệp của Canada, đội duy nhất của Canada được thi đấu tại giải bóng rổ nhà nghề của Hoa Kỳ đã đạt chức vô địch năm 2019.